पर्यावरणीय,आर्थिक प्रभाव अधोरेखित करण्यासाठी महत्त्वाचा दिवस

१० ऑगस्ट देशभरासह जगभरात जागतिक जैवइंधन दिन उत्साहाने साजरा केला जात आहे. पारंपरिक तेलावरील वाढत्या अवलंबित्वामध्ये तीव्र बदल घडवण्याची क्षमता असलेल्या जैवइंधनाचा सामाजिक, पर्यावरणीय आणि आर्थिक प्रभाव अधोरेखित करण्यासाठी हा दिवस महत्त्वाचा आहे.

जैवइंधनाची सुरुवात आणि जागतिक दिनाची निर्मिती

१८९३ साली सर रुडॉल्फ डिझेल यांनी शेंगदाणा तेलावर प्रथमच डिझेल इंजिन चालवून भविष्यातील सेंद्रिय इंधनाची दिशा ठरवली. भारत सरकारने २०१५ पासून याचा स्मरणार्थ जागतिक जैवइंधन दिनाचे दरवर्षी औपचारिक आयोजन सुरू केले.

भारतातील धोरण आणि प्रगती

भारतात जैवइंधनाला चालना देण्यासाठी राष्ट्रीय जैवइंधन धोरण २०१८ अंतर्गत पेट्रोलमध्ये इथेनॉलचे २०% मिश्रण २०३० पर्यंत साध्य करण्याचे महत्वाकांक्षी लक्ष्य निश्चित करण्यात आले आहे. काही वर्षांपूर्वी ३८ कोटी लिटर इथेनॉलचा पुरवठा होता, तो आता १४० कोटी लिटरपर्यंत पोहचला आहे. देशभरात बायो-सीएनजी, बायोडिझेल आणि बायोइथेनॉलच्या उत्पादनासाठी आधुनिक सुविधा उभ्या केल्या जात आहेत.

ग्रामीण विकास आणि शेतकऱ्यांचा फायदा

शेतकऱ्यांना जादा शेतीमाल विकण्यासाठी अतिरिक्त जात्यावर मिळतो, तसेच ग्रामीण अर्थव्यवस्था आणि रोजगार निर्माण याला चालना मिळते. भारताने मागील वर्षी तेल आयातीत सुमारे ५७० दशलक्ष डॉलर्स इतकी बचत साधली आणि पुढील काही वर्षात ती १.७ अब्ज डॉलर्सपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे.

पर्यावरणीय लाभ आणि आरोग्य

जैवइंधनाची वापरामुळे वायुप्रदूषणात लक्षणीय घट झाली आहे. या इंधनाच्या वापरामुळे कार्बन उत्सर्जन कमी होते, आणि सार्वजनिक आरोग्यासाठीही ते फायदेशीर ठरते.

केंद्र आणि राज्यातील उपक्रम

पेट्रोलियम, पर्यावरण मंत्रालय, कृषी संस्था आणि सर्वोच्च संशोधन व व्यवस्थापन संस्था (IIT, IIM) यांच्या सहयोगाने नव्या योजनांचा शुभारंभ झाला आहे. शेतकरी, विद्यार्थी, संशोधक आणि उद्योजक यांच्या सहभागातून जनजागृती, कार्यशाळा, प्रात्यक्षिके आणि वैज्ञानिक माहितीपत्रिकारचे आयोजन केले गेले.

जागतिक दृष्टीकोन

जगभरातील अनेक देश जैवइंधन प्रकल्पात गुंतवणूक करत आहेत. ग्लोबल बायोफ्युएल अलायन्स सारख्या संस्थांद्वारे तांत्रिक, औद्योगिक आणि शाश्वत उपक्रमांसाठी देश एकत्र येतात. बायोमास, शेती/शहरी कचरा आणि शाश्वत स्त्रोतांद्वारे ऊर्जा निर्मितीसाठी विस्तृत संशोधन सुरू आहे.

मुख्य आव्हाने आणि संधी

भविष्यात आणखी मोठ्या प्रमाणावर तंत्रज्ञान, वित्तपुरवठा व नवनवीन संशोधनाची गरज आहे. भारताचे यश उर्वरित जगासाठी आदर्श ठरू शकते.

जागतिक जैवइंधन दिन म्हणजे फक्त एक उत्सव नव्हे, तर स्वच्छ आणि शाश्वत उर्जेसाठीचे जागृतीचे आवाहन आहे. आज भारताच्या पुढाकाराचा आदर्श घेऊन जग जैवइंधन क्षेत्रातील नवे मापदंड मिळवत आहे. हरित, सतत आणि शाश्वत ऊर्जा प्रवाहासाठी जैवइंधनाचा विस्तार आणि वापर वाढावा, हीच या दिनाची खरी प्रेरणा!