भारतातील मद्य नियमावलीमध्ये व्यापक सुधारणा

पुणे : भारतामधील मद्यसदृश्य विविध पेयांना मान्यता देण्याच्या दृष्टीने एफएसएसएआय (FSSAI) ने मद्य नियमावलीमध्ये महत्त्वाच्या सुधारणा केल्या असून, त्या नुकत्याच अधिसूचित केल्या आहेत.

भारतात मद्य नियमावलीमध्ये हे एक मोठे परिवर्तन मानले जात आहे. कारण भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरणाने (FSSAI) ‘अन्न सुरक्षा आणि मानक (मद्ययुक्त पेये) पहिली सुधारणा नियम, २०२५’ (Food Safety and Standards (Alcoholic Beverages) First Amendment Regulations, 2025) अधिकृतपणे अधिसूचित केले आहेत. हे बदल १ जानेवारी, २०२६ पासून लागू होतील, आणि ते ग्राहक कल आणि नाविन्याशी सुसंगतपणे भारताचा नियामक दृष्टिकोन आधुनिक करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल दर्शवतात.

या सुधारणेची प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

रेडी-टू-ड्रिंक (RTD) पेयांचा समावेश: ०.५ ते १५ टक्के ABV असलेल्या रेडी-टू-ड्रिंक (RTD) पेयांचा प्रथमच समावेश करण्यात आला आहे. यामध्ये ज्यूस, औषधी वनस्पती, स्वीटनर्स किंवा कार्बोनेशन असू शकणारी स्पिरिट-आधारित पेये समाविष्ट आहेत.
नवीन श्रेणींची अधिकृत ओळख: ‘हनी वाइन्स (मीड्स)’ आणि ‘नायट्रो क्राफ्ट बिअर’ यांना मान्यताप्राप्त पेय श्रेणी म्हणून औपचारिकपणे समाविष्ट केले आहे.
भारतीय आणि देशी मद्यांचे सुधारित वर्गीकरण: भारतीय आणि देशी मद्यांचे “प्लेन” (कार्बोहायड्रेट स्त्रोतांपासून डिस्टिल्ड केलेले) आणि “ब्लेंडेड” प्रकारांमध्ये सुधारित वर्गीकरण करण्यात आले आहे.
पारंपरिक भारतीय किण्वित पेयांची यादी: महावा, ताडी, हांडिया, आपोंग आणि झुथो यांसारख्या ५० हून अधिक पारंपरिक भारतीय किण्वित पेयांची यादी परिशिष्टात समाविष्ट करण्यात आली आहे.
अद्ययावित रचना आणि गुणवत्ता मानके: अल्कोहोलचे प्रमाण, कार्बोनेशनचे नियम आणि सूक्ष्मजैविक मापदंड यासह compositional आणि quality standards अद्ययावत करण्यात आले आहेत.

ही सुधारणा उत्पादन नाविन्याला पाठिंबा देण्यासाठी तसेच भारताच्या समृद्ध देशी पेय संस्कृतीचे जतन करण्यासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा आहे.