बगॅस आधारित पर्यावरणपूरक टेबलवेअर : कचऱ्यापासून संपत्ती
पर्यावरणाबाबत जागरूक ग्राहकवादाकडे वेगाने वाटचाल करणाऱ्या जगात, उद्योग कचऱ्याची पुनर्कल्पना ओझे म्हणून नव्हे तर एक मौल्यवान संसाधन म्हणून करत आहेत. साखर कारखान्यांसाठी, बगॅस – एकेकाळी कमी किमतीचे उप-उत्पादन मानले जाणारे – आता उच्च-मागणी, १००% कंपोस्टेबल टेबलवेअरमध्ये रूपांतरित केले जाऊ शकते. हे नाविन्यपूर्ण विविधीकरण शाश्वतता, शून्य-कचरा उत्पादन आणि शून्य कार्बन उत्सर्जनच्या उद्दिष्टांशी पूर्णपणे जुळते.
बगॅस टेबलवेअर का?
बगॅस म्हणजे उसाचा रस काढल्यानंतर उरलेला तंतुमय अवशेष.
पारंपरिकपणे बॉयलर इंधन म्हणून वापरले जाणारे किंवा कमीत कमी किमतीत विकले जाणारे, ते आता प्लास्टिक आणि पॉलिस्टीरिनच्या जागी पर्यावरणपूरक, टिकाऊ आणि जैवविघटनशील टेबलवेअर तयार करण्यास उपयुक्त ठरत असल्याने एक फायदेशीर संधी निर्माण करते.
बगॅस टेबलवेअरचे फायदे:
- मजबूत आणि टिकाऊ – नैसर्गिक फायबर रचनेमुळे कागद किंवा प्लास्टिकपेक्षा अधिक मजबूत. उष्णता आणि ओलावामध्ये चांगले कार्य करते.
- फक्त पाणी आणि उष्णता वापरली; कोणत्याही हानिकारक प्रक्रिया नाहीत.
- १००% बायोडिग्रेडेबल आणि कंपोस्टेबल – कंपोस्टिंग परिस्थितीत ९० दिवसांच्या आत विघटित होते.
- उष्णता आणि पाणी प्रतिरोधक – गरम अन्न, मायक्रोवेव्ह गरम करणे आणि हलके धुणे सहन करू शकते.
- अन्नसेवा उद्योगासाठी आदर्श – टेकअवे, फूड ट्रक, केटर केलेले कार्यक्रम, ऑफिस कॅफेटेरिया इ.
उत्पादन श्रेणी:
- गोल प्लेट्स (विविध आकारांचे)
- डब्यातील जेवणाचे ट्रे
- झाकण असलेले क्लॅमशेल आणि टेकअवे बॉक्स
- वाट्या आणि झाकण
- आयताकृती आणि चौकोनी प्लेट्स
- सर्व्हिंग ट्रे
- बायोडिग्रेडेबल बॅग्ज आणि चादरी
शाश्वततेवर परिणाम:
कृषी अवशेषांचे अपसायकलिंग करून वर्तुळाकार अर्थव्यवस्थेला प्रोत्साहन देते.
प्लास्टिक, स्टायरोफोम आणि कागदावरील अवलंबित्व कमी करते.
साखर उद्योगाच्या कार्बन-न्यूट्रल दृष्टिकोनाशी एकरूप होते.
नवीन औद्योगिक क्षेत्राद्वारे रोजगार आणि महसूल निर्माण करते.
साखर कारखान्यांनी गुंतवणूक का करावी:
✅ कच्चा माल सहज उपलब्ध – बगॅसची साइटवर उपलब्धता.
✅ किमान अतिरिक्त पायाभूत सुविधा – विद्यमान औद्योगिक परिसरात उभारता येतात.
✅ सरकारी प्रोत्साहने – एमएसएमई, स्टार्टअप इंडिया, पीएमएफएमई आणि शाश्वतता अनुदान अंतर्गत योजना.
✅ बाजारपेठेतील क्षमता – पर्यावरणाबाबत जागरूक ग्राहकांकडून वाढती मागणी आणि प्लास्टिकवरील नियामक बंदी.
उदाहरणः
गुजरातमधील मोरबी येथील मेसर्स स्फेरोना बायोडिग्रेडेबल प्रायव्हेट लिमिटेड ही या तंत्रज्ञानाच्या यशस्वी एकत्रीकरणाचे एक प्रमुख उदाहरण आहे, जी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत बगॅस-आधारित टेबलवेअर पुरवते. त्यांची उत्पादने हे दाखवून देतात की टिकाऊपणाशी तडजोड न करता ताकद, आकर्षकपणा आणि टिकाऊपणा मिळवता येतो.
निष्कर्ष:
साखर कारखाने बगॅस-आधारित टेबलवेअर उद्योग स्वीकारून कचऱ्यापासून मुक्ती मिळवू शकतात. मुबलक कच्चा माल, वाढती मागणी आणि वाढत्या पर्यावरणीय चिंतांसह, ही केवळ एक व्यवसाय संधी नाही तर हिरव्या, गोलाकार आणि लवचिक औद्योगिक भविष्याकडे एक धाडसी पाऊल आहे.
वनस्पती आणि यंत्रसामग्री:
पुरवठादार (भारतातील बॅगॅस टेबलवेअर युनिट्स):
मेसर्स स्फेरोना बायोडिग्रेडेबल प्रायव्हेट लिमिटेड, मोरबी, गुजरात
वेबसाइट: https://www.spherona.in
उसाच्या बगॅसपासून बनवलेल्या मोल्डेड फायबर उत्पादनांसाठी संपूर्ण टर्नकी प्लांट ऑफर करते.
हायटेक जीएमई, दिल्ली
टेबलवेअर आणि पॅकेजिंगसाठी बॅगास पल्प मोल्डिंग मशिनरीमध्ये निष्णात आहे.
कल्याण इंडस्ट्रीज, यमुनानगर, हरियाणा
तांत्रिक सल्लामसलत करून पर्यावरणपूरक लगदा मोल्डिंग उपकरणे पुरवतो.
बेस्टन इको ग्रुप, भारत/चीन
अर्ध-स्वयंचलित आणि पूर्णपणे स्वयंचलित बॅगॅस प्लेट बनवण्याच्या मशीनचा जागतिक पुरवठादार.
प्राइम थर्मल्स, कोलकाता बगॅस लगद्यासाठी उपयुक्त थर्मोफॉर्मिंग मशीनचे भारतीय उत्पादक.
(लेखक पी. जी. मेढे : माजी व्यवस्थापकीय संचालक, छत्रपती राजाराम सहकारी साखर कारखाना लिमिटेड; साखर उद्योग विश्लेषक, कोल्हापूर)
