इथेनॉल उत्पादनाबाबत यंदा साखर कारखान्यांना स्वातंत्र्य
नवी दिल्ली : केंद्र सरकारने साखर कारखान्यांना इथेनॉल उत्पादन करताना वापरल्या जाणाऱ्या कच्च्या मालाची (feedstock) निवड करण्याचे स्वातंत्र्य दिले आहे. या निर्णयामुळे २०२५-२६ च्या इथेनॉल पुरवठा वर्षात (नोव्हेंबर-ऑक्टोबर) अतिरिक्त साखरेचे उत्पादन कमी होण्यास मदत होईल अशी अपेक्षा आहे. साखरेचे यंदा बंपर उत्पादन अपेक्षित असल्याने हा निर्णय महत्त्वाचा मानला जात आहे.
अन्न मंत्रालयाने सोमवारी सर्व साखर कारखान्यांना पाठवलेल्या पत्रात स्पष्ट केले आहे की, कारखाने आणि डिस्टिलरीजना २०२५-२६ च्या इथेनॉल पुरवठा वर्षात ऊसाचा रस/साखरेचा सिरप, बी-हेवी मोलॅसिस तसेच सी-हेवी मोलॅसिस यापासून इथेनॉल तयार करण्यास कोणतीही बंधने नसतील. अन्न आणि सार्वजनिक वितरण विभाग (DFPD), पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्रालयाच्या (MoPNG) समन्वयाने, देशातील साखरेच्या उत्पादनानुसार इथेनॉल उत्पादनासाठी किती साखर (सुक्रोज) वळवली जाते, याचा नियमितपणे आढावा घेईल. जेणेकरून वर्षभर देशांतर्गत वापरासाठी साखरेची उपलब्धता सुनिश्चित होईल.
एका अधिकाऱ्याने या निर्णयाचे महत्त्व स्पष्ट करताना सांगितले की, जेव्हा ऊसाचा रस/सिरप वापरून इथेनॉल तयार केले जाते, तेव्हा जादा साखरेचे उत्पादन होत नाही. त्यामुळे अतिरिक्त साखरेचे बंपर उत्पादन अपेक्षित असताना, ते टाळण्यासाठी हा निर्णय देशासाठी फायदेशीर आहे. याउलट, बी-हेवी मोलॅसिस आणि सी-हेवी मोलॅसिस हे केवळ साखरेचे उत्पादन झाल्यावरच उपउत्पादन म्हणून तयार होतात.
इथेनॉलच्या खरेदी किमती: सध्या, तेल विपणन कंपन्या (OMCs) इथेनॉल उत्पादनासाठी वापरल्या जाणाऱ्या विविध कच्च्या मालासाठी सरकारने निश्चित केलेल्या दराने खरेदी करतात. हे दर खालीलप्रमाणे आहेत:
- ऊसाचा रस/सिरप: ₹६५.६१ प्रति लिटर
- बी-हेवी मोलॅसिस: ₹६०.७३ प्रति लिटर
- सी-हेवी मोलॅसिस: ₹५७.९७ प्रति लिटर
- खराब झालेले अन्नधान्य (तुटलेले तांदूळ): ₹६४ प्रति लिटर
- मका: ₹७१.८६ प्रति लिटर
- एफसीआयद्वारे पुरवलेला अनुदानित तांदूळ: ₹५८.५० प्रति लिटर
साखर उत्पादन आणि क्षमता: इंडियन शुगर अँड बायो-एनर्जी मॅन्युफॅक्चरर्स असोसिएशन (ISMA) ने जुलैमध्ये आपला पहिला अंदाज प्रसिद्ध केला, ज्यात २०२५-२६ च्या हंगामात (ऑक्टोबर-सप्टेंबर) भारतातील एकूण साखर उत्पादन १८ टक्क्यांनी वाढून ३४.९० दशलक्ष टन (mt) होण्याची शक्यता वर्तवली आहे. ISMA ने सरकारकडे २ दशलक्ष टन साखरेच्या निर्यातीला परवानगी देण्याची आणि इथेनॉलसाठी अतिरिक्त ५ दशलक्ष टन साखर वळवण्याची मागणी केली होती.
साखर उद्योगाकडे प्रतिवर्ष ८५३ कोटी लिटर इथेनॉल उत्पादन करण्याची क्षमता आहे, ज्यात १७४ कोटी लिटर क्षमतेच्या दुहेरी फीड प्लांटचा समावेश आहे. जर १०० टक्के ऊसाचा रस वापरून पूर्ण क्षमतेने उत्पादन केले, तर गिरण्यांना ११ दशलक्ष टन साखर इथेनॉलकडे वळवावी लागेल.
तांदळाच्या किमतीत वाढ: याशिवाय, भारतीय अन्न महामंडळाद्वारे (FCI) विकल्या जाणाऱ्या तांदळाची किंमत १ नोव्हेंबरपासून सध्याच्या ₹२२.५० प्रति किलो वरून ₹२३.२० प्रति किलोपर्यंत वाढवली जाईल.
